XIII Sympozjum Odonatologiczne
Dzia³oszyn, 23–26 czerwca 2016 r.

sprawozdanie autorstwa Jakuba Liberskiego
opatrzone zdjêciami autora, Bogus³awy Jankowskiej, Macieja Górki i Grzegorza Toñczyka.




XIII Sympozjum Sekcji Odonatologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego odby³o siê w dniach 23–26 czerwca 2016 roku w tzw. Worku Turoszowskim (Kotlinie Turoszowskiej). Tegoroczne sympozjum mia³o za zadanie rozpoznanie odonatofauny w miejscu, które pod tym wzglêdem stanowi³o „bia³± plamê” na mapie Polski. Dlatego te¿ przewidziano g³ównie pracê w terenie, by jak najwiêcej czasu po¶wiêciæ obserwacjom.

Organizatorami sympozjum byli w tym roku Bogus³awa Jankowska, która wziê³a na siebie wszystkie sprawy kwatermistrzowskie i Grzegorz Toñczyk — Prezes Sekcji Odonatologicznej PTE czuwaj±cy nad stron± merytoryczn±, miêdzy innymi wyznaczy³ stanowiska w terenie godne przeprowadzenia obserwacji.

Mimo bezpo¶redniej blisko¶ci potê¿nego zak³adu wydobywczego KWB Turów i Elektrowni Turów, rejon u zbiegu granic Niemiec i Czech zachowa³ równie¿ charakter rolniczy. Elementem krajobrazu zwi±zanym z przemys³ow± dzia³alno¶ci± cz³owieka, s± sztuczne zbiorniki wody (np. Zbiornik Niedów i Zbiornik Zatonie). Zakwaterowanie mieli¶my w Domu Kowala w Dzia³oszynie pod numerem 168. Dziêkujemy W³a¶cicielce za go¶cinê i wspania³e ciasto :-). Wy¿ywienie zapewnia³a Restauracja Popularna. Równie¿ dziêkujemy :-). Polecam specjalno¶æ zak³adu — rewelacyjne golonko.

Jednak trzynastka (kolejny numer Sympozjum) by³a pechowa: im bli¿ej by³o terminu Sympozjum, tym wiêcej zg³oszonych chêtnych odpada³o: Pawe³ Buczyñski i Alicja Miszta nie dojechali z powodów zdrowotnych, Micha³owi Wolnemu i Piotrowi Zab³ockiemu, ju¿ w trakcie jazdy na Sympozjum zepsu³ siê samochód. Ostateczny sk³ad by³ nastêpuj±cy (w kolejno¶ci alfabetycznej): Olga Antczak, Maciej Górka i Lucyna Stelmaszak-Górka z synem Wojtkiem, Dorota Gusta, Bogus³awa Jankowska, Jakub Liberski, Patryk Orlewski, Anna Rych³a, Adam Tarkowski, Grzegorz Toñczyk i Jacek Wendzonka. Ania mog³a przyjechaæ tylko na jeden dzieñ — 24.06 — a Jacek dojecha³ 24-go wieczorem.

Wieczorem, po pierwszym dniu w terenie, przy grillu do pó¼nej nocy trwa³y dyskusje „oko³owa¿kowe” ;-). Najwa¿niejsz± spraw± by³y oficjalne obrady Sekcji. Grzegorz zrezygnowa³ ze stanowiska Przewodnicz±cego Sekcji — postanowi³ oddaæ sprawê w rêce m³odych. Jednog³o¶nie, przez aklamacjê Przewodnicz±cym w nowej kadencji zosta³ „m³ody doktor” ;-) Jacek Wendzonka.


 
 

Zaraz te¿ pierwszego wieczoru robimy zdjêcie grupowe, aby o nim nie zapomnieæ. Na zdjêciu stoj± od lewej Patryk Orlewski i Olga Antczak, Anna Rych³a, Bogus³awa Jankowska, Jakub Liberski i Maciej Górka oraz Adam Tarkowski. Przed nimi Lucyna Stelmaszak-Górka z synem Wojtkiem. W pozycji horyzontalnej dwaj Prezesi: po lewej nowy — Jacek Wendzonka, po prawej ustêpuj±cy Grzegorz Toñczyk. Na zdjêciu nieobecna jest Dorota Gusta. Zdjêcie zrobi³ Maciej Górka.

Pogoda uda³a siê a¿ nadto ;-) Upa³ by³ niemi³osierny ;-) Mieli¶my szczê¶cie, bo w sobotê pogoda ju¿ siê zaczê³a psuæ. Nad ostatnie tego dnia (8) stanowisko nadci±gnê³y chmury. Na obiadokolacjê biegli¶my ju¿ w strugach deszczu i rozwijaj±cej siê burzy. Blisko¶æ Elektrowni Turów nie ustrzeg³a nas przed tym, ¿e obiadokolacjê mieli¶my przy ¶wiecach. Burza pozbawi³a energii elektrycznej równie¿ Dzia³oszyn, co by³o o tyle nieprzyjemne, ¿e w³a¶nie w tym czasie trwa³ mecz naszej Dru¿yny Narodowej na Euro.

 
 
 
Dom Kowala w Dzia³oszynie to miejsce zakwaterowania uczestników sympozjum.
(foto Jakub Liberski)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
Obiady jemy w Restauracji Popularnej po³o¿onej kilkadziesi±t metrów od Domu Kowala.
(foto Jakub Liberski)
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.

 

Mimo gor±ca, w ci±gu 2 dni uda³o nam siê odwiedziæ nastêpuj±ce stanowiska:


 
 

Stanowisko (1) Zbiornik Zatonie na S od Dzia³oszyna  (UTM VS94)

 
 
Jest to du¿y zbiornik o brzegach poro¶niêtych li¶ciastym lasem. Na pierwszym planie Jakub Liberski.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Bogus³awa Jankowska)
Na brzegach przewa¿aj± olchy i brzozy.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 
Dno i brzegi s± piaszczyste.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Nie ma tu ro¶linno¶ci szuwarowej, s± tylko niewielkie p³aty ro¶linno¶ci p³ywaj±cej.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 

Stanowisko (2) rzeka Piekielnik  (UTM VS94)

 
 
Uczestnicy od lewej: Adam Tarkowski, Dorota Gusta, Olga Antczak, Grzegorz Toñczyk i Maciej Górka na mostku nad Piekielnikiem. W g³êbi, miêdzy drzewami, widaæ zaporê Zbiornika Zatoñskiego.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Ola Antczak w poszukiwaniu larw. To na tym stanowisku napotkano szklarnika le¶nego Cordulegaster boltonii
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 

Stanowisko (3) potok W±dolno  (UTM VS93)

 
 
Tu wa¿ek by³o naprawdê ma³o, zarejestrowali¶my tylko dwa gatunki — Calopteryx splendens i Somatochlora metallica.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Na tym stanowisku do³±czy³a do nas Ania Rych³a, która spêdzi³a z nami tylko jeden dzieñ.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 
Woda w potoku p³ynie bardzo wartko...
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
...czasami jest to wrêcz rw±cy potok.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 

Stanowisko (4) Nysa £u¿ycka i starorzecze ko³o wsi Krzewina  (UTM VS95)

 
 
W drodze nad starorzecze przez tory przechodz± Bogusia Jankowska i Adam Tarkowski. Za nimi graniczna rzeka Nysa £u¿ycka, a po jej drugiej stronie niemieckie miasteczko Ostritz.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Nysa £u¿ycka jest tu uboga w ro¶linno¶æ i wa¿ki, skierowujemy siê wiêc na starorzecze.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 
Tu wystêpuj± ro¶liny szuwarowe...
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
...oraz p³ywaj±cy ko¿uch glonów, s± te¿ drzewa i krzewy.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 

Stanowisko (5) zbiornik na ha³dach  (UTM VS94)

 
 
Zrekultywowane ha³dy na zdjêciu satelitarnym (polska.e-mapa.net). Na ha³dy wybra³ siê samotnie Maciej Górka, który po powrocie ca³ej grupy z terenu czu³ wyra¼ny niedosyt wa¿ek, ¿ó³t± strza³k± zaznaczono zbiornik pokazany na zdjêciu obok.
Zbiornik na ha³dach.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Maciej Górka)

 

Stanowisko (6) Zbiornik Niedów  (UTM VS95)

 
 
To ju¿ drugi dzieñ w terenie — sobota. Wielki zawód... kto¶ nam zabra³ zalew!
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Na mapach by³ zalew, ale wodê spuszczono i zosta³o spêkane, lecz ci±gle grz±skie b³oto i cienka rzeczka, nad któr± nie ma doj¶cia.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 
Widok w kierunku wschodnim — tam jest rzeczka Witka, nad któr± pójdziemy.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Le¿a³a tam bardzo du¿a ilo¶æ martwych ma³¿y — na zdjêciu muszla chronionej szcze¿ui wielkiej Anodonta cygnea.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 

Stanowisko (7) rzeka Witka  (UTM WS05)

 
 
Z analizy map satelitarnych wynika³o, ¿e trafimy na pe³ne uroku stanowisko.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Niestety nie wszêdzie tak by³o...
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 
Okaza³o siê, ¿e w tym rejonie trwaj± szeroko zakrojone prace: oprócz pierwotnego, nieuregulowanego koryta rzeki trafili¶my równie¿ na miejsca z uregulowanym korytem i odcinki nowo wykopanego koryta.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Spowodowa³o to pewn± ró¿norodno¶æ ¶rodowisk.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 
W zwi±zku z pracami przy brzegu by³y równie¿ p³ytkie, ciep³e zbiorniki powsta³e prawdopodobnie w trakcie prowadzonych prac: st±d ten nietypowy zestaw gatunków (Libellula depressa, Orthetrum albistylum i Ischnura pumilio).
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Napotykali¶my te¿ ca³e po³acie parz±cego barszczu sosnowskiego/olbrzymiego.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 

Stanowisko (8) Rz. Nysa £u¿ycka i starorzecza ko³o wsi Osiek £u¿ycki  (UTM VS95)

 
 
W czê¶ci po³udniowej znajduje siê mniejszy zbiornik czê¶ciowo pokryty li¶æmi gr±¿ela ¿ó³tego Nuphar lutea.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
To w³a¶nie to mniejsze, po³udniowe oczko.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 
Zbiornik pó³nocny jest znacznie wiêkszy.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Powierzchni wody nie pokrywa ¿adna ro¶linno¶æ.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 

Stanowisko (9) Rz. Nysa £u¿ycka przy mo¶cie w Sieniawce  (UTM VS83)

 
 
Tu przeje¿d¿aj±c przez most graniczny Ania Rych³a zarejestrowa³a jeszcze trzy wa¿ki.
(polska.e-mapa.net)
By³y to : Calopteryx splendens, Platycnemis pennipes i Gomphus vulgatissimus.
(polska.e-mapa.net)

 

Stanowisko (10) Potok Krzywa Struga w Dzia³oszynie  (UTM VS94)

 
 
Krzywa Struga przep³ywa tu¿ ko³o Domu Kowala, zagl±damy wiêc tu codziennie.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)
Mimo wyra¼nych dowodów ¶wiadcz±cych, ¿e w potoku p³yn± równie¿ nieoczyszczone ¶cieki, uda³o siê zaobserwowaæ 4 gatunki: Calopteryx splendens, Calopteryx virgo, Ischnura elegans i Platycnemis pennipes.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Jakub Liberski)

 
 
 
Wa¿ki zarejestrowane podczas Sympozjum w Dzia³oszynie
(30 gatunków)
klikniêcie w nazwê wa¿ki powoduje przej¶cie do strony po¶wiêconej danemu gatunkowi
 
 
 
Zygoptera

Calopteryx splendens
Calopteryx virgo
Lestes virens
Sympecma fusca
Ischnura elegans
Ischnura pumilio
Enallagma cyathigerum
Coenagrion puella
Coenagrion pulchellum
Erythromma najas
Erythromma viridulum
Pyrrhosoma nymphula
Platycnemis pennipes
 
Anisoptera

Aeshna grandis
Aeshna isoceles
Anax imperator
Gomphus vulgatissimus
Ophiogomphus ceciliagatunek chroniony
Onychogomphus forcipatus
Cordulegaster boltoniigatunek chroniony
Cordulia aenea
Somatochlora metallica
Libellula depressa
Libellula quadrimaculata
Orthetrum albistylumwa¿ka po³udniowa
Orthetrum cancellatum
Orthetrum brunneumwa¿ka po³udniowa
Leucorrhinia pectoralisgatunek chroniony
Sympetrum sanguineum
Crocothemis erythraeawa¿ka po³udniowa
 

   
Napotkane wa¿ki oczami uczestników Sympozjum

 
Szklarnik le¶ny Cordulegasster boltonii — samiec napotkany nad rzeczk± Piekielnik.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Bogus³awa Jankowska)
Gadziog³ówka pospolita Gomphus vulgatissimus — samiec.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Bogus³awa Jankowska)

 
Samica wa¿ki p³askobrzuchej Libellula depressa napastowana przez lecichy pospolite Orthetrum cancellatum.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Bogus³awa Jankowska)
Samiec trzepli zielonej Ophiogomphus cecilia.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Bogus³awa Jankowska)

 
Para lecich pospolitych Orthetrum cancellatum.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Grzegorz Toñczyk)
Samica ¶witezianki dziewicy Calopteryx virgo.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Grzegorz Toñczyk)

 
Samiec lecichy pospolitej Orthetrum cancellatum i husarz w³adca Anax imperator — te¿ samiec.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Grzegorz Toñczyk)
Ten sam Anax imperator.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Grzegorz Toñczyk)

 
Samica wa¿ki p³askobrzuchej Libellula depressa spotkana na ha³dach.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Maciej Górka)
Samica lecichy po³udniowej Orthetrum brunneum napotkana jedynie przy zbiornikach na ha³dach.
Kliknij w zdjêcie aby powiêkszyæ.
(foto Maciej Górka)