XIX Sympozjum Odonatologiczne
w Rutce-Jeleniewo

Suwalski Park Krajobrazowy i okolice
6-9 lipca 2023 r.


Na podstawie materiałów opracowanych przez Agnieszkę Tańczuk. Sprawozdanie opatrzone zostało zdjęciami: Pawła Buczyńskiego, Jacka Dumańskiego. Krystiana Ołdaka, Anny Rychłej, Agnieszki Tańczuk, Grzegorza Tończyka, Konrada Wiśniewskiego i Adama Tarkowskiego,
mapki wykonała Ewa Miłaczewska.



Czwartek 6 lipca 2023 r.

Naszą bazą wypadową (i to dwukrotnie, bo jeszcze podczas rekonesansu w czerwcu) było Gospodarstwo agroturystyczne „Głazowisko” Haliny i Adama Kułakowskich położone w miejscowości Rutka, niedaleko Jeleniewa. Adam Kułakowski to pasjonat wszystkiego co żyje, gawędziarz, który czarował nas swoimi opowieściami każdego wieczoru i świetny kucharz, bo udało mu się zaspokoić gusta wszystkich uczestników sympozjum. A dlaczego tak bardzo nam się wszystkim podobało? Zobaczycie na zdjęciach :-) Wakacje jeszcze trwają, więc może ktoś skorzysta i wybierze się tam na urlop: glazowisko@glazowisko.pl.

Poniżej na mapach pokazane są odwiedzane przez nas w trakcie sympozjum stanowiska, na których prowadziliśmy obserwacje.


Mapa okolic Suwałk z lokalizacją Suwalskiego Parku Krajobrazowego (SPK) oraz piaskowni — stanowisko 7 na tle siatki kwadratów UTM.

 
1 – miejsce zakwaterowania; 2 – badane stanowiska; 3 – jeziora; 4 – lasy;
5 – drogi; 6 – Suwalski Park Krajobrazowy
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
1 – piaskownia w Brodzie Małym; 2 – zbiorniki wodne; 3 – lasy; 4 – drogi;
5 – obszary zabudowane


Piątek 7 lipca 2023 r.

Dzień zaczęliśmy prezentacją przedstawicieli Suwalskiego Parku Krajobrazowego i Wigierskiego Parku Narodowego — Karoliny i Radosława Lewoń. Przybliżyli nam oni historię powstania parku oraz nakreślili walory przyrodniczo-krajobrazowe miejsc, w których będziemy prowadzili obserwacje.


 
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Jezioro Linówek i otaczające go torfowisko przejściowe w Rezerwacie Rutka stanowiska nr 1 i 2 , zwanym również Głazowiskiem Rutka, urzekło nas już podczas czerwcowego rekonesansu stanowisk, na którym byliśmy razem z Pawłem Buczyńskim i Pawłem Bojarem. Podczas sympozjum udało nam się tam stwierdzić, oprócz kilku gatunków zalotek, również miedziopierś północną (Somatochlora arctica). Ania Rychła odwiedziła też zbiornik śródłąkowy w rezerwacie.

Jezioro Linówek stanowisko nr 1 jest zbiornikiem wytopiskowym powstałym w czasie cofania się zlodowacenia północnopolskiego.
(foto Grzegorz Tończyk)

 
Grupa uczestników z pracownikami Parku pzed wejściem do rezerwatu „Głazowisko Rutka”.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Zejście do jeziora Linówek. Widok z ozu, deniwelacje są tu spore.
(foto Grzegorz Tończyk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Zbiornik śródłąkowy — stanowisko nr 2.
(foto Konrad Wiśniewski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Zbiorniczek ten pokryty jest rzęsą i rdestnicą.
(foto Anna Rychła)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Kolejnym punktem programu była torfianka w miejscowości Błaskowizna przy „Zagrodzie nad Hańczą” stanowisko nr 3, gdzie podczas rekonesansu obserwowaliśmy łątkę halabardówkę (Coenagrion hastulatum). Tym razem wody było dużo mniej i w zbiorniku dominowała już fauna letnia: dwa gatunki pałątek — pospolita (Lestes sponsa) i niebieskooka (L. dryas) oraz szablaki krwiste (Sympetrum sanguineum).

 
Zejście z ozu ku małej torfiance przy „Zagrodzie nad Hańczą” stanowisko nr 3.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Na dole.
(foto Konrad Wiśniewski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Pod krzaczastymi wierzbami i czarnymi olchami roślinność wodna jest bardziej różnorodna.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Grzegorz Tończyk wybiera larwy z czerpaka, Alicja Harcińska i Magdalena Marzec przyglądają się i słuchają objaśnień.
(foto Konrad Wiśniewski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Nieopodal, znajdował się jeszcze drugi, większy zbiornik z dużą ilością wody stanowisko nr 4, gdzie szukaliśmy iglicy małej (Nehalennia speciosa) — niestety bezskutecznie, ale udało się Ani Rychłej znaleźć jednego samca C. hastulatum, a pod koniec naszej wizyty — szablaka żółtego (Sympetrum flaveolum). Latały jeszcze zalotki większe (Leucorrhinia pectoralis) i pojawiały się pierwsze pałątki małe (Lestes virens).

 
Odpoczynek na brzegu.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Piękny widok na wyspę.
(foto Konrad Wiśniewski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Anna Rychła w poszukiwaniu wylinek w szuwarach.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Szymon Śniegula Nikola Góral i Piotr Mikołajczuk też szukają wylinek.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Staw Turtulski w Malesowiźnie to miejsce odwiedzane tłumnie przez turystów, między innymi dlatego, że obok niego mieści się główna siedziba Parku. Nazwa tego stawu pochodzi najprawdopodobniej od nazwiska młynarza, a początki młyna, który znajduje się na Czarnej Hańczy sięgają XVII w.

 
Stanowisko nr 5 Staw Turtulski.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Widok stawu w kierunku zachodnim.
(foto Grzegorz Tończyk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Stanowisko nr 6 Przelew ze Stawu Turtulskiego do Czarnej Hańczy.
(foto Anna Rychła)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Widok rzeki w dół za przelewem.
(foto Anna Rychła)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Poniżej stawu przy rzece stanowisko nr 6 latały świtezianki dziewice (Calopteryx virgo), ale docierały też one nad sam staw. Nad stawem latały jeszcze żagnice rude (Aeshna isoceles), ale cieszyły nas bardzo żagnice wielkie (Aeshna grandis), które siadały nawet przy miejscu parkingowym. Najliczniejsze były jednak lecichy pospolite (Orthetrum cancellatum) i nieodłączny element suwalskiej odonatofauny — ważki rude (Libellula fulva). Przy siedzibie parku, pracownica zrobiła nam grupowe zdjęcie.

Zdjęcie grupowe uczestników sympozjum.
Stoją od lewej: Paweł Czechowski, Alicja Dubicka-Czechowska, Jacek Dumański, Alicja Harcińska PK Puszczy Rominckiej, Magdalena Marzec Suwalski PK, Radosław Lewoń Wigierski PN, Karolina Lewoń Suwalski PK, Konrad Wiśniewski, Szymon Śniegula, Grzegorz Tończyk, Magdalena Jędro, Małgorzata Goc, Grzegorz Jędro.
Siedzą od lewej: Nikola Góral, Piotr Mikołajczuk, Jacek Słupek, Anna Rychła, Agnieszka Tańczuk, Adam Tarkowski.

(Zdjęcie zrobiła przypadkowo napotkana pracownica Suwalskiego Parku Krajobrazowego)
 
Po owocnej pracy w terenie, nadszedł czas na wystąpienia na temat szeroko rozumianej przyrody, bo było też o egzotycznych podróżach dzięki ekipie w składzie: Magdalena i Grzegorz Jędro oraz Alicja Dubicka-Czechowska i Paweł Czechowski. Prezentacje wygłosili Grzegorz Tończyk i Nikola Góral, a Szymon Śniegula przedstawił poster.

 
Magdalena i Grzegorz Jędro oraz Alicja Dubicka-Czechowska i Paweł Czechowski przygotowali relację ze swojej wyprawy do Malezji, gdzie obserwowali i ważki, i ptaki na tle egzotycznej przyrody.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Grzegorz Tończyk przedstawia „Różnorodność genetyczną ważek (Odonata) Polski”.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Nikola Góral prezentuje referat „Znaczenie dyspersji u Zygoptera — stan badań i perspektywy”.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Szymon Śniegula przedstawia poster „Natura, człowiek i pałątka pospolita — skutki współdziałania stresorów” sporządzony przez międzynarodowy zespół: Szymon Sniegula, Nermeen Amer, Maria J. Golab, Guillaume Wos, Robby Stoks. Tu można obejrzeć poster w pliku pdf.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Ale to nie koniec dnia!
W roku 2023 przypada 25-lecie założenia Sekcji Odonatologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego.


Nie mogliśmy nie uczcić tak ważnej okazji i nasz gospodarz Adam Kułakowski i jego żona bardzo się do tego przyczynili. Był ogromny, tradycyjny sękacz — regionalna specjalność i rybka na kolację. Jeden z założycieli sekcji — Grzegorz Tończyk, zdmuchnął świece i zaczęła się zabawa :-)
(foto Agnieszka Tańczuk)

 
Prezes Sekcji Adam Tarkowski niesie z kuchni ogromny sękacz z fontanną ognia na szczycie.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Zdmuchiwanie świec należy się Grzegorzowi Tończykowi, który jest tu jedynym obecnym spośród członków–założycieli Sekcji.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Wielką tacę z wędzonymi rybami niesie Halina Kułakowska z pomocą Pawła Czechowskiego.
(foto: Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Zapach wywołuje uśmiech na twarzach. Psy też czekają na swoją kolej.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.


Sobota 8 lipca 2023 r.

Pierwszym miejscem, w jakie się udaliśmy w sobotę była piaskownia w Brodzie Małym stanowisko nr 7. Piaskownia leży przy zachodnim skraju miasta Suwałki, z dala od Suwalskiego Parku Krajobrazowego i można ją zobaczyć na osobnej mapce na początku sprawozdania.Teren piaskowni zmienił się od czasu czerwcowego rekonesansu — większość mniejszych zbiorniczków całkiem wyschła, pojawiło się za to więcej roślinności, z której korzystały m.in. wszystkie polskie gatunki lecich i tężnica mała (Ischnura pumilio).


Grupa maszerująca w stronę piaskowni.
(foto Grzegorz Tończyk)

 
Wielka piaskownia. Od czerwca, kiedy tu byliśmy celem wytyczenia stanowisk przeznaczonych do eksploracji podczas sympozjum, woda znacznie opadła.
(foto Grzegorz Tończyk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Płytkie zbiorniczki zupełnie wyschły i porosły roślinnością, wśród której ważek wypatrują Nikola Góral i Piotr Mikołajczuk.
(foto Grzegorz Tończyk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Mostek na rzece Szeszupie w miejscowości Pobondzie stanowisko nr 8, był dobrym miejscem do obserwacji ważek. Niektórzy obserwowali ważki z góry, bezpośrednio z mostu, inni brodzili w wodzie w poszukiwaniu larw i wylinek, jeszcze inni natomiast przeczesywali pobliską łąkę, by stwierdzić, jakie ważki żerują w okolicy. Nie zabrakło smaglca ogonokleszcza (Onychogomphus forcipatus), dwóch gatunków miedziopiersi i świtezianek, a po pokaźnym zbiorze wylinek, stwierdziliśmy też rozród gadziogłówki pospolitej (Gomphus vulgatissimus).

 
Szeszupa to wąski malowniczy ciek.
(foto Grzegorz Tończyk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Krystian Ołdak (którego nie było wczoraj) obserwuje ważki brodząc boso w wodzie.
(foto Konrad Wiśniewski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Alicja Dubicka–Czechowska fotografuje ważki na łące.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Na moście odpoczywają rozmawiając Grzegorz Tończyk i Krystian Ołdak.
(foto Adam Tarkowski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Rezerwat Głazowisko Bachanowo stanowisko nr 9 w dolinie Czarnej Hańczy to fragment łąki o powierzchni pokrytej głazami (ok. 10 000 szt.).

 
Fragment łąki pokrytej głazami w rezerwacie Bachanowo.
(foto Grzegorz Tończyk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Tu spotykamy Marię Gołąb z synkiem, na zdjęciu również ojciec, czyli Szymon Śniegula. Julka, ich synka znamy jeszcze od czasów prenatalnych, od 2017 r., czyli od sympozjum w Krościenku.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Uczestnicy sympozjum skupiali się głównie na samej rzece Czarnej Hańczy stanowisko nr 10, gdzie oczekiwaliśmy szklarnika leśnego (Cordulegaster boltonii). Kilku osobom udało się zobaczyć osobnika terytorialnego, natomiast dzięki Konradowi Wiśniewskiemu i Grzegorzowi Tończykowi, mogliśmy nacieszyć się złowionymi larwami tej pięknej ważki. Podczas czerwcowej wizyty, znaleźliśmy 4 wylinki szklarnika i jedna trafiła jako eksponat do siedziby Suwalskiego Parku Krajobrazowego.

 
Czarna Hańcza płynie przez podmokły las łęgowy, ocieniona, ale z licznymi plamami słońca. Szerokość ok. 6–10 m, dno piaszczyste z dużą ilością różnej wielkości kamieni.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Grzegorz Tończyk pokazuje znalezioną larwę szklarnika leśnego. Przyglągają się Agnieszka Tańczuk i Krystian Ołdak.
(foto Konrad Wiśniewski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Przed powrotem do miejsca zakwaterowania, na koniec badań terenowych, zaglądamy jeszcze na plażę nad Jeziorem Hańcza. Miejsce to oznaczamy na mapie jako stanowisko nr 11. W czerwcu obserwowaliśmy tam kilka gatunków ważek, tym razem nie mamy takich osiągnięć. Wracamy na obiad, a wyniki czerwcowych obserwacji uwzględnimy w przygotowywanym do Odonatrixa artykule.

 
Plaża z pomostem nad Jeziorem Hańcza w Błaskowiźnie, zdjęcie zrobione podczas czerwcowego rekonesansu.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Oglądanie ważek z pomostu, na zdjęciu Paweł Bojar, Agnieszka Tańczuk, Adam Tarkowski i Karolina Lewoń — 9 czerwca 2023 r.
(foto Paweł Buczyński)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Wieczorem, miała miejsce kolejna porcja wiedzy w postaci posteru Szymona Śnieguli, druga część prezentacji Nikoli Góral, opowieści z dalekich krajów małżeństwa Magdaleny i Grzgorza Jędrów oraz Alicji i Pawła Czechowskich oraz ważki i pająki Konrada Wiśniewskiego.

 
Adam Tarkowski informuje o przyszłym Europejskim Kongresie Odonatologicznym oraz o planach na 2026 r,. kiedy Polska będzie organizować ECO.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Szymon Śniegula demonstruje drugi z przygotowanych posterów „Urbanization effects on life history traits in the damselfly Ischnura elegans” sporządzony również przez międzynarodowy zespół: Gemma Palomar, Guillaume Wos, Robby Stoks, Szymon Sniegula. Tu można obejrzeć poster w pliku pdf.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Nikola Góral referuje pracę „Dyspersja jako czynnik wpływający na strukturę przestrzenną populacji, stan zachowania i możliwości przetrwania gatunku stenotopowego w zmieniającym się środowisku” przygotowaną przez zespół: Nikola Góral, Rafał Bernard, Piotr Mikołajczuk, Mirosława Babert.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Konrad Wiśniewski zaznajamia nas z wynikami trzech lat monitoringu zgrupowań ważek na torfowisku alkalicznym w proponowanym rezerwacie Kwiecko wygłaszając referat: Ważki a „renaturyzacja”.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Grzegorz Jędro wygłasza prelekcję pt. „Woda a właściwie jej brak — i co dalej z ważkami na przykładzie Słowińskiego Parku Narodowego” przygotowaną przez zespół: Grzegorz Jędro, Magdalena Jędro, Małgorzata Goc.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Alicja Dubicka-Czechowska i Paweł Czechowski oraz Magdalena i Grzegorz Jędro przygotowali ciekawą relację ze swojej wyprawy do Ghany.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Niedziela 9 lipca 2023 r.

„Wszystko co dobre, szybko się kończy” — stare powiedzenie, ale jakże prawdziwe, bo dobre było wszystko: pogoda, która dopisała, ważki, których nie zabrakło, miejsce, w którym stacjonowaliśmy i gospodarz, który karmił nas po królewsku, a sam Suwalski Park Krajobrazowy zachwycił nawet tych, którzy jeżdżą tam regularnie. Kilka dni, kilkanaście wykładów, 23 uczestników, 47 gatunków ważek! Nikt jednak nie zliczy momentów uniesień i radości ze wspólnego „ważkowania”!

Wracamy do naszych spraw — pozostaną piękne wspomnienia, ale nie wszyscy udali się prosto do swoich domów. Niektórzy jeszcze zwiedzali malownicze okolice Suwalskiego Parku Krajobrazowego i nie ma im się co dziwić.
W przyszłym roku odbędzie się XX, jubileuszowe sympozjum — Grzegorz Tończyk już rzucił nam kilka propozycji — będzie się działo! Bądźcie z nami!


   

Ważki w obiektywach uczestników Sympozjum w Suwalskim Parku Krajobrazowym
stwierdzono 47 gatunków — tu zdjęcia niektórych z nich
 
 
 
Ważka ruda (Libellula fulva) samiec napotkany nad Jeziorem Linówek — stanowisko 1.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Zalotka większa (Leucorrhinia pectoralis), samiec nad torfowiskiem przejściowym — stanowisko nr 2.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Samiec szklarki zielonej (Cordulia aenea) nad torfowiskiem przejściowym — stanowisko nr 2.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Szablak krwisty (Sympetrum sanguineum), samiec nad torfowiskiem przejściowym — stanowisko nr 2.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Samica szablaka żółtego (Sympetrum flaveolum) przy torfiance koło zagrody nad Hańczą — stanowisko 4.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Młoda samica żagnicy wielkiej Aeshna grandis nad Stawem Turtulskim — stanowisko 5.
(foto Jacek Dumański)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Dwa samce świtezianki błyszczącej (Calopteryx splendens) i 1 samiec świtezianki dziewicy (Calopteryx virgo) nad Czarną Hańczą poniżej młyna — stanowisko 6.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Samiec lecichy południowej (Orthetrum brunneum) z piaskowni w Brodzie Małym — stanowisko 7.
(foto Agnieszka Tańczuk)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Samiec husarza władcy (Anax imperator) w piaskowni — stanowisko 7.
(foto Anna Rychła)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Wylinka gadziogłówki pospolitej (Gomphus vulgatissimus) jest potwierdzeniem rozrodu w rzece Szeszupie — stanowisko 8.
(foto Krystian Ołdak)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Samiec miedziopiersi żółtoplamej (Somatochlora flavomaculata) przy Szeszupie koło Pobondzia — stanowisko 8.
(foto Jacek Dumański)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Dwie wyraźnie różnowiekowe larwy szklarnika leśnego (Cordulegaster boltonii) wyłowione z Czarnej Hańczy — stanowisko 9.
(foto Konrad Wiśniewski)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
 
 
Smaglec ogonokleszcz (Onychogomphus forcipatus) samiec napotkany koło Czarnej Hańczy — stanowisko 9.
(foto Jacek Dumański)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Smaglec ogonokleszcz (Onychogomphus forcipatus) samica napotkana koło Czarnej Hańczy — stanowisko 9.
(foto Jacek Dumański)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.