XIV Sympozjum Odonatologiczne PTE odbyło się w Krościenku nad Dunajcem. Tym razem miało charakter terenowy z małą sesją posterową autorstwa Marii Gołąb i Szymona Śnieguli. Penetrowaliśmy obszar Pienińskiego Parku Narodowego oraz obszary przyległe. Wiodącym zadaniem była weryfikacja statusu miedziopiersi alpejskiej Somatochlora alpestris, którą Bogusi Jankowskiej udało się zaobserwować w Wąwozie Szopczańskim 10 07 2016 r. Chcieliśmy również potwierdzić obecność w Pieninach smaglca ogonokleszcza Onychogomphus forcipatus.

Chcielibyśmy tu podziękować Dyrekcji Parku Narodowego za wyrażenie zgody na penetrowanie obszaru Parku również poza szlakami turystycznymi. Posiadaliśmy 2 rodzaje zezwoleń na prowadzenie badań poza szlakami turystycznymi: „typowe”, czyli prawo zejścia ze szlaku oraz „specjalne” — bo miejsca, gdzie mogliśmy potwierdzić obecność Somatochlora alpestris są to młaki, wyjątkowo cenne przyrodniczo ze względu na ich bardzo małą powierzchnię i cenną roślinność, stąd grupa badająca młaki mogła liczyć maksymalnie do trzech osób. Każda z dwóch grup „młakowych” miała zapewnioną opiekę pracownika PPN. Grupa pierwsza pod opieką pana Bogusława Kozika z PPN to Ania Rychła, Andrzej Kucharski i Jakub Liberski. Grupa druga, której opiekunem z ramienia PPN był pan Grzegorz Vončina składała się z Jacka Wendzonki, Franciszka Holnickiego i Ryszarda Orzechowskiego. Serdecznie dziękujemy naszym parkowym opiekunom.

Sympozjum rozpoczynało się w czwartek, ale Grupa Rozpoznawcza w składzie: Grzegorz Jędro, Ryszard Orzechowski, Anna Rychła i Jacek Wendzonka dotarła już w środę. Czwartkowe popołudnie spędziliśmy w Wąwozie Szopczańskim podziwiając nieważkowy symbol Pienin: niepylaka apollo. Wieczorem, oczywiście, odbywały się dyskusje na szeroko pojęte tematy ważkowe.

W piątek podzieliliśmy się na 4 grupy pod wodzą Ani Rychłej, Jacka Wendzonki, Pawła Buczyńskiego i Grzegorza Tończyka. Pierwsze dwie grupy penetrują siedliska młakowe pod opieką pracowników PPN, pozostali obchodzą potoki i Dunajec wraz ze zbiornikami zaporowymi i starorzeczami (głównie poza obszarem Pienińskiego Parku Narodowego). W piątek pogoda była bardzo dynamiczna i zmienna. Wieczorem zmęczeni, ale z wynikami :-) wróciliśmy do bazy i znowu nie mogło zabraknąć dyskusji o obserwacjach z tego dnia i planowaniu penetracji terenu na dzień następny.

Sobota, to kontynuacja badań i mały happening w postaci wodowania jednostki badawczej RV Cordulegaster na Jeziorze Czorsztyńskim. Ania została matką chrzestną jednostki, z powodu gumowych burt nie dało się rozbić butelki szampana ;-). Skrót RV to oczywiście research vessel, czyli statek badawczy. Nie ukrywam, że podczas żeglugi pojawiły się pewne problemy ;-) natury technicznej i z Anią musieliśmy wcześniej dobić do brzegu.

Późne popołudnie, to czas powrotu do bazy i — już tradycyjnie — zmęczeni terenem rozpoczęliśmy dyskusje ważkowe przy obiadokolacji i piwie. Wieczorem, w naszej bazie przy ul. Św. Kingi 7, na tarasie podsumowaliśmy praktycznie już zakończone Sympozjum. Miłym akcentem była przygotowana przez Marię i Szymona sesja posterowa.

Badania terenowe zakończyliśmy stwierdzeniem 28 gatunków ważek na terenie Pienińskiego Parku Narodowego i w jego otoczeniu. Górski charakter obszaru i okres badań (a mieliśmy szansę obserwować jedynie gatunki aspektu letniego) powodują, że wynik należy uznać za zadowalający. Najważniejsze efekty, to potwierdzenie występowania smaglca ogonokleszcza Onychogomphus forcipatus oraz dodanie pałątki zielonej Chalcolestes viridis i szafranki czerwonej Crocothemis erythraea do listy ważek Pienin. Co ciekawe, do czasu Sympozjum, z obszaru Pienin nie była wykazana też lecicha pospolita Orthetrum cancellatum. Potwierdzenie obecności w Pieninach tak pospolitego gatunku wskazuje na to, że takie badania na terenie Parku powinny być kontynuowane. Penetracja siedlisk młakowych pozwala raczej definitywnie wykreślić miedziopierś alpejską, z gatunków, które na terenie PPN mają swoje siedliska rozwoju. Obserwowany w ubiegłym roku osobnik, to najpewniej zaleciały okaz.

Dla porównania składu odonatofauny obserwowanej w latach poprzednich warto zajrzeć do artykułów Stefana Mielewczyka z roku 1978 i Andrzeja Łabędzkiego z roku 2002, w którym ten ostatni podaje, że Onychogomphus forcipatus był ostatnio obserwowany w Pieninach w roku 1864 przez Maksymiliana Siłę–Nowickiego. Jednakże po publikacji A. Łabędzkiego, a przed naszym Sympozjum poznaliśmy obserwację O. forcipatus w Falsztynie nad Zalewem Czorsztyńskim, przeprowadzoną przez Jarosława Wentę dnia 27 lipca 2008 roku, o której czytamy na stronie internetowej www.wazki.pl.

W zależności od posiadanego zapasu czasu poszczególne grupy jeszcze w niedzielę trochę penetrowały teren Pienin. Paweł Buczyński odwiedził Pieniny Spiskie aż po Krempachy i Bukowinę Tatrzańską. Alicja Miszta, Bogusia Jankowska, Grzegorz Smolarczyk i ja — zrobiliśmy typowo turystyczną wycieczkę w Małe Pieniny, gdzie odwiedziliśmy Wąwóz Homole. Ekipa w składzie Ania Rychła, Jacek Wendzonka, Michał Brodacki i Rysiek Orzechowski jeszcze penetrowała obszar PPN i przyległe tereny. Kasia Paciora z Bartkiem Kusalem byli w Sromowcach Wyżnych, gdzie udało im się dodać kolejny gatunek do listy ważek Pienin — szafrankę czerwoną spotkaną spotkaną nad zbiornikami płazowymi.

Przyszłoroczne Sympozjum — będzie jubileuszowym, bo obchodzić będziemy dwudziestolecie działalności Sekcji Odonatologicznej. Ustaliśmy, że ze względów praktycznych odbędzie się gdzieś w centralnej Polsce, żeby nikt (tak jak w tym roku) nie musiał jechać siedmiuset kilometrów na spotkanie. Tegorocznym rekordzistą był Grzegorz Jędro, który przejechał właśnie tyle kilometrów.

Dziękuję Organizatorowi — Jackowi Wendzonce — za przygotowanie Sympozjum i wszystkim Uczestnikom. Było wspaniale i tylko żal, że się tak prędko skończyło. Do zobaczenia w przyszłym roku!

Ze względu na to, że zezwolenie z PPN było ważne do 20 lipca, udało mi się „rzutem na taśmę” wyjechać na dwa dni do Parku (19–20 lipca 2017 r.). To był także interesujący wyjazd.

Jakub Liberski