VIII Sympozjum Odonatologiczne
Węglowice, 23–26 czerwca 2011 r.

relacja subiektywna Ewy Miłaczewskiej opatrzona zdjęciami autorki, Bogusławy Jankowskiej i Jakuba Liberskiego



VIII Sympozjum Sekcji Odonatologicznej P.T. Entomologicznego miało niewątpliwie charakter wyjątkowy. Powodów tej wyjątkowości było wiele, po pierwsze zaproszeni zostaliśmy do województwa śląskiego i choć była to jego północna część — śląskość czuło się tu cały czas i to w najbardziej pozytywnym znaczeniu. Gospodarze stworzyli atmosferę, którą długo będziemy pamiętać i której, mimo starań o stałe podnoszenie poziomu naszych spotkań niełatwo będzie dorównać! A wszystko to odbywało się w zabudowaniach szkoły w Węglowicach nieopodal Częstochowy, gdzie prowadzi się również działalność hotelową w specjalnym pawilonie i domkach kempingowych, a latem również w salach szkolnych.

23 czerwca w czwartek pojawiła się większość z nas. Po zakwaterowaniu spotkaliśmy się przy kolacji mogącej konkurować pod względem menu, wystroju sali i stołu z przyjęciami w luksusowych restauracjach. Gospodyni — dr Alicja Miszta — powitała nas wszystkich i w sposób serdeczny, i niezwykły przedstawiła nas sobie. O każdym z nas powiedziała w jaki sposób i gdzie go poznała, wiedziała o naszych dokonaniach, nawet wówczas, gdy były one jeszcze niewielkie ze względu na początek naszej „drogi z ważkami”. Nie było to wcale łatwe, bo było nas na Sympozjum 42 osoby, z Polski i Czech — a myślę, że każdy poczuł się zauważony i doceniony. Otrzymaliśmy program zajęć, świetną książkę o mowie śląskiej i znaczki identyfikacyjne z ważką w czapce górniczej zaprojektowane przez Edytę Buczyńską. Długo wieczorem cieszyliśmy się tym spotkaniem.



Grupa z każdą chwilą się powiększa, przyjeżdżają coraz to nowi Koledzy. Robimy sobie kolejne zdjęcia grupowe.
Stoją od lewej: Stanisław Cuber, Michał Brodacki, Michał Rachalewski, Mariusz Gwardjan, Emilia Grzędzicka, Ladislava Saganova, Jerzy Parusel i Tomasz Parusel.
W rzędzie środkowym: Piotr Cuber, Piotr Zabłocki, Bogusława Jankowska, Michał Wolny, Tomasz Karasek, Wiaczesław Michalczuk, Agnieszka Henel, Krzysztof Frąckiel, Mirosława Wieczorek, nieco niżej Joanna Starek, Alicja Miszta, Jadwiga Górnicka, nieco niżej Vaclav Sagan, w czarnej bluzce Elżbieta Dumnicka, w białym ubraniu Ludmiła Litwin.
W rzędzie dolnym: Kamil Hupało, Bogusław Daraż, Ewa Miłaczewska, Grzegorz Tończyk, Katarzyna Łąkowska, Julia Dobrzańska i Paweł Buczyński.

Zdjęcie zrobił J. Liberski (aparatem P. Buczyńskiego)
 
 

24 czerwca w piątek po śniadaniu wyruszyliśmy w teren. Nasze wycieczki odbywały sie na terenie Parku Krajobrazowego Lasy nad Górną Liswartą. Na pierwszy dzień przewidziana była trasa nad użytek ekologiczny Brzoza. Tu łowiliśmy ważki na stawie Stara Brzoza i położonym za nim bagnie. Widzieliśmy tam kilkanaście gatunków w tym Nehalennia speciosa, wprawdzie mało licznie występująca, ale niektórzy z nas mieli okazję zobaczyć ją po raz pierwszy. Ja wykonałam zdjęcia „paszportowe” Somatochlora flavomaculata i tym samym uznałam jeden z celów za osiągnięty. Później obejrzeliśmy las różaneczników katawbijskich w miejscu, w którym była ich szkółka założona przez hrabiego Ludwika Karola von Ballestrema. Nastepnie obserwowaliśmy ważki nad zbiornikiem Nowa Brzoza.

 
 
 
Zbiornik Stara Brzoza z widocznym za nim bagnem.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Ten sam zbiornik, z ciekawszych roślin znajdujemy tu salwinię Salvinia natans.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Eksplorujemy.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Las ogromnych, stuletnich różaneczników, niestety już po kwitnieniu...
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Bogusia Jankowska szuka motywów do swoich cudownych zdjęć.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
My rozłazimy się wokół stawu Nowa Brzoza, pogoda jest zmienna i wcale niełatwo znaleźć ważkę.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Od lewej: Rafał Celadyn, Ewa Miłaczewska, Szymon Śniegula, Agnieszka Henel, Emilka Grzędzicka i Maria Gołąb cieszą się oglądając złapaną łątkę.
(zdjęcie J. Liberskiego)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Andrzej Felix Felger, Aleš Dolný i Bogusław Daraż obserwują Erythromma najas na liściu grzybienia (albo coś równie ciekawego).
(zdjęcie J. Liberskiego)
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Po obiedzie sesja referatowa rozpoczynająca się prezentacją multimedialną „Magia przeobrażenia” autorstwa B.Jankowskiej. Dalej referują:

T. Parusel — Właściwości fizykochemiczne wód w antropogenicznych zbiornikach województwa śląskiego — aktualny stan badań.
T. Parusel — Chemizm wód antropogenicznych mokradeł w rejonie Częstochowy.
M. Gołąb — Zachowania rozrodcze świtezianki błyszczącej w naturalnej i uregulowanej rzece.
Sz. Śniegula — Tempo rozwoju ważek a zmiany długości dnia wzdłuż gradientu szerokości geograficznej.

a po przerwie, w czasie której przy kawie i muzyce oglądamy rewelacyjne zdjęcia B.Jankowskiej:

M. Gładysz — Budowa zegara biologicznego owadów z rzędu Odonata na przykładzie ważki Coenagrion puella.
E. Grzędzicka — Strategie migracyjne ważek — aktualny stan wiedzy.
B. Daraż — Ważki w kolorze indygo — obserwacje z Turcji i Bułgarii.
A. Dolný — Ważki Borneo.


* * *

25 czerwca w sobotę pojechaliśmy rano najpierw nad strumień przy rezerwacie Cisy nad Górną Liswartą, gdzie widzieliśmy larwę chronionego szklarnika leśnego Cordulegaster boltonii, później zaś nad rozlewiska rzeki Turzy, gdzie oglądaliśmy nadrzeczną piaskownię, czyli obszar przeobrażony przez człowieka. Następnie szukaliśmy ważek nad meandrującą, nieuregulowaną Liswartą, skąd pojechaliśmy nad zbiornik Hadra koło Lisowa. Obserwowaliśmy tam ślady trąby powietrznej, która przeszła w 2008 r. Trąba ominęła wsie wyłamując szeroki pas lasu.
Następnym punktem było Bagno w Jeziorze, ale stąd wygnał nas deszcz — postanowiliśmy tam wrócić w niedzielę.
Osoby zainteresowane oznaczaniem larw ważek mogły czas od rana do obiadu spędzić z Alicją Misztą i Grzegorzem Tończykiem przy binokularze.

 
 
Bogusia Jankowska rozmawia z Mariuszem Gwardjanem (po lewej stronie) Paweł Buczyński notuje obserwowane ważki (w pozycji centralnej), a Emilka Grzędzicka maszeruje na prawo.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Stanisław Cuber obserwuje wchodzącego do wody Tomka Karaska. W prawym górnym rogu koparki Komatsu — dziś, przy sobocie, nie pracują.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Stanisław Cuber, Agnieszka Henel i Tomek Karasek przyglądają się...
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
...kroczącemu dnem doliny Wiackowi Michalczukowi.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Fragment nieuregulowanej rzeki Liswarta (dopływ Warty) w okolicy Łebek.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Tu znajdujemy tylko kilka ważek i kilka wylinek. Pogoda jest bardziej łaskawa dla nas niż dla ważek.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Przyjechaliśmy w okolice Lisowa nad zbiornik Hadra.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
To właśnie ten płytki, zarastający akwen.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Po drugiej stronie drogi szeroki pas starego lasu wyłamany przez trąbę powietrzną w 2008 r.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Bogusia Jankowska pełna poświęcenia fotografuje przeobrażającą się Aeshna cyanea.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

Po obiedzie sesja referatowa:

T. Karasek — Ważki (Insecta: Odonata) doliny rzeki Bystrej (Wyżyna Lubelska).
G. Tończyk — Projekt regionalnych czerwonych list ważek w Polsce.
J. Dobrzańska — Ważki Jeziorka Wilanowskiego na tle zróżnicowanego użytkowania terenu wokół zbiornika.
J. Starek — Ważki z terenu południowej Warszawy (pokaz slajdów).

a po przerwie, w czasie której, jak poprzedniego dnia, przy kawie i muzyce oglądamy diaporamy B.Jankowskiej:

J. Wendzonka — Jeziora lobeliowe ostojami ważek — problemy ochrony.
P. Buczyński i G. Tończyk — Siedliska zastępcze ważek w Polsce — czy istnieje możliwość aktywnej ochrony i restytucji gatunków.
A. Miszta, P. Cuber, J. Liberski, M. Gładysz, J.Karcz — Przeszłość i teraźniejszość torfowiska przy Wodzie Granicznej.
R. Dobosz, W. Żyła — Ważki w zbiorach Muzeum Górnośląskiego.
B. Jankowska — Zapadlisko (prezentacja multimedialna).

Wieczorem, po kolacji, ognisko i pogaduchy do późna.

* * *

26 czerwca w niedzielę, ostatniego już niestety dnia Sympozjum, pojechaliśmy rano do użytku ekologicznego Bagno w Jeziorze, gdzie widzieliśmy wokół zbiornika wodnego bardzo zróżnicowaną roślinność. Jeden z brzegów porośnięty jest mszarem dywanowym, po którym da się chodzić, lecz czuje się wyraźnie, że jest to tylko pływający, miękki kożuch, który łatwo rozerwać. Poruszaliśmy się po specjalnie do tego celu sporządzonych pomostach, aby nie deptać mchów torfowców Sphagnum sp., żurawiny Oxycoccus palustris i rosiczek Drosera rotundifolia. Obok tych roślin występują też wełnianka wąskolistna Eriophorum angustifolium i turzyce Carex sp. Na brzegu pomiędzy sosnami i brzozami rośnie obficie bagno zwyczajne Ledum palustre. Dolinkę niewielkiego cieku wypełnia całkowicie czermień błotna Calla palustris. Po drugiej stronie zbiornika woda jest zapewne płytsza, bo tworzy się szuwar trzcinowy Phragmites australis.

 
 
Paweł Buczyński z dumą pokazuje złapaną właśnie Coenagrion puella, a w podążającej ku niemu grupie widzimy od lewej: Bogusię Jankowską, Jakuba Liberskiego i Kasię Łąkowską. Bokiem do nas brzeg przepatruje Jacek Wendzonka. W głębi, za Kubą Liberskim widać dwóch kolegów z Opola — Michała Wolnego i Piotra Zabłockiego.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Przez bagnisty las maszeruje nasz Prezes — Grzegorz Tończyk. W głębi Joanna Starek wypatruje pozostałych uczestników wycieczki.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Jacek Wendzonka szuka larw ważek.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
Uśmiecha się do nas Julia Dobrzańska. Za nią Mariusz Gwardjan z Kielc.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.

 
Na tym zdjęciu, zrobionym przez B. Jankowską, widzimy na tle grupki uczestników Ewę Miłaczewską (w kraciastej koszuli) w rozmowie z Piotrem Cuberem.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.
I jeszcze jedno zdjęcie Bogusi Jankowskiej. W grupie stoją od lewej: Piotr Zabłocki i Michał Wolny, Wiaczesław Michalczuk, Krzysztof Frąckiel, Jakub Liberski, Agnieszka Henel (kawałek głowy w jasnej czapce), Ewa Miłaczewska, Piotr Cuber, Tomasz Karasek, Michał Rachalewski, Stanisław Cuber, Jacek Wendzonka, Kamil Hupało, Mariusz Gwardjan, Julia Dobrzańska, Joanna Starek, Grzegorz Tończyk, Katarzyna Łąkowska, Michał Brodacki.
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć.


Tu widzimy z naszymi wspaniałymi gospodarzami naszych gości zagranicznych z Ostrawy w Czechach. Od lewej: Alicja Miszta, Vaclav Sagan, Ladislava Saganova, Jakub Liberski, Zdeněk Majkus, Piotr Cuber i Aleš Dolný.

Zdjęcie zrobiła B. Jankowska
 
 
Z prawdziwą przyjemnością wyrażam w imieniu wszystkich uczestników
VIII Sympozjum Sekcji Odonatologicznej P.T. Entomologicznego
serdeczne podziękowania Alicji Miszcie, Piotrowi Cuberowi i Jakubowi Liberskiemu,
którzy tak pięknie to Sympozjum zorganizowali.

Do organizacji przyczynił się Jerzy Parusel — Dyrektor Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska
oraz Artur Wojtasik z Parku Krajobrazowego Lasy nad Górną Liswartą — Ośrodek w Kalinie,
który opowiadał nam w sobotę o Parku i dostarczył mapki oraz broszurki informacyjne.


I to już koniec — wracamy z terenu w południe, o 1300 uroczysty, doskonały, pożegnalny obiad śląski i już po wszystkim. I znowu trzeba będzie czekać rok na takie spotkanie... I choć propozycje organizacji padły od kilku grup, i wszystkie kuszą — to jednak trzeba na to poczekać i wspaniałe jest to, że jeszcze tak wiele może się zdarzyć.

 
 
   
 
Ważki zarejestrowane w Parku Krajobrazowym Lasy nad Górną Liswartą
(34 gatunki)
ważki na każdym stanowisku skrupulatnie spisywała Agnieszka Henel

kliknięcie w nazwę ważki powoduje przejście do strony poświęconej danemu gatunkowi
 
 
Zygoptera

Świtezianka błyszcząca Calopteryx splendens
Świtezianka dziewica Calopteryx virgo
Straszka pospolita Sympecma fusca
Pałątka niebieskooka Lestes dryas
Pałątka pospolita Lestes sponsa
Tężnica wytworna Ischnura elegans
Nimfa stawowa Enallagma cyathigerum
Tężnica mała Ischnura pumilio
Łątka wczesna Coenagrion pulchellum
Łątka dzieweczka Coenagrion puella
Łątka halabardówka Coenagrion hastulatum
Oczobarwnica większa Erythromma najas
Oczobarwnica mniejsza Erythromma viridulum
Iglica mała Nehalennia speciosagatunek chroniony
Pióronóg zwyczajny Platycnemis pennipes
 
Anisoptera

Żagnica (żagiew) ruda) Aeshna isoceles
Żagnica wielka Aeshna grandis
Żagnica sina Aeshna cyanea — teneralna
Żagnica torfowa Aeshna juncea — wylinka
Husarz władca Anax imperator
Gadziogłówka pospolita Gomphus vulgatissimus — larwa
Trzepla zielona Ophiogomphus cecilia — wylinki — gatunek chroniony
Cordulegaster boltoni — larwa — gatunek chroniony
Szklarka zielona Cordulia aenea
Miedziopierś metaliczna Somatochlora metallica
Miedziopierś żółtoplama Somatochlora flavomaculata
Ważka czteroplama Libellula quadrimaculata
Ważka płaskobrzucha Libellula depressa
Lecicha pospolita Orthetrum cancellatum
Zalotka czerwonawa Leucorrhinia rubicunda
Zalotka większa Leucorrhinia pectoralisgatunek chroniony
Szablak czarny Sympetrum danae
Szablak krwisty Sympetrum sanguineum
Szablak żółty Sympetrum flaveolum
 
 
 
Napotkane ważki oczami B. Jankowskiej
Kliknij w zdjęcie aby powiększyć